Tóm tắt nội dung
Trong xây dựng, phần móng được xem là xương sống của cả công trình. Việc đào đất hố móng là bước đầu tiên trong quá trình thi công móng, có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, độ bền và độ an toàn của toàn bộ công trình phía trên. Nếu thực hiện không đúng kỹ thuật, hố móng có thể bị sạt lở, nước ngầm xâm nhập hoặc ảnh hưởng đến các công trình lân cận.
Hố móng là gì? Mục tiêu của việc đào đất hố móng
Hố móng là phần đất được đào sâu xuống dưới mặt đất tự nhiên để thi công móng cho công trình (như móng băng, móng đơn, móng bè…). Độ sâu và kích thước phụ thuộc vào quy mô và thiết kế của công trình.
Mục tiêu chính của việc đào đất hố móng là tạo điều kiện thi công móng đúng thiết kế, đảm bảo chất lượng và an toàn cho công trình, đồng thời phát hiện và xử lý các nguy cơ tiềm ẩn từ nền đất.
Biện pháp thi công đào đất hố móng
Chuẩn bị trước khi thi công
- Khảo sát địa chất: Kiểm tra khả năng chịu tải của đất, mực nước ngầm, độ sâu tầng đất yếu…
- Xác định tim mốc, cốt cao độ: Sử dụng máy toàn đạc điện tử, thủy bình để định vị chính xác.
- Dọn dẹp mặt bằng: Dọn cây cối, công trình cũ, rác thải…
- Lập kế hoạch thi công: Lựa chọn phương pháp đào, bố trí nhân lực, thiết bị, thời gian thi công.
Lựa chọn phương pháp đào đất
- Đào thủ công: Dùng cuốc, xẻng, rổ xúc… phù hợp với công trình nhỏ, khu vực hạn chế máy móc. Ưu điểm của phương pháp này: độ chính xác cao, linh hoạt ở khu vực hẹp. Nhược điểm: tốn nhiều nhân công, thời gian lâu.
- Đào bằng máy: Dùng máy xúc, máy đào bánh xích hoặc bánh lốp để đào. Khi sử dụng phương pháp này ưu điểm: nhanh chóng, tiết kiệm nhân lực. Nhược điểm: cần mặt bằng rộng, khó thao tác ở nơi hẹp.
- Kết hợp cả hai: Dùng máy đào phần lớn, sau đó dùng thủ công để chỉnh sửa, đào phần biên chính xác theo thiết kế.
Thi công đào đất
Thi công đào đất là công đoạn thực hiện việc loại bỏ lớp đất tự nhiên để tạo hình dáng và kích thước hố móng theo đúng bản vẽ thiết kế. Quá trình này cần đảm bảo đúng kỹ thuật, an toàn và hiệu quả thi công. Trình tự thi công đào đất hố móng sẽ được thực hiện như sau:
Bước 1: Xác định mốc và định vị hố móng
- Căng dây, đóng cọc mốc, định vị tim móng;
- Dùng máy thủy bình hoặc máy toàn đạc để xác định cao độ đáy móng.
Bước 2: Tiến hành đào đất
- Đào từng lớp, mỗi lớp dày từ 20–50cm tùy điều kiện thi công;
- Với máy móc: ưu tiên đào đất phần giữa hố trước, phần sát mép để lại làm bằng thủ công nhằm đảm bảo độ chính xác;
- Với thủ công: đào theo lưới ô, từ ngoài vào trong, từ trên xuống dưới.
Bước 3: Kiểm tra và chỉnh sửa
- Sau mỗi lớp đào, tiến hành kiểm tra cao độ, kích thước ngang và chiều sâu bằng máy thủy bình;
- Loại bỏ vật liệu rời, đá cứng, rễ cây, bùn sét hoặc lớp đất yếu nếu phát hiện.
Bước 4: Hoàn thiện đáy hố móng
- Dọn dẹp mặt đáy: làm phẳng, đầm nhẹ (nếu cần)
- Trường hợp đất yếu: thay đất, đổ lớp cát đệm hoặc tiến hành xử lý nền.
Một số yêu cầu kỹ thuật khi đào đất
- Không được đào sâu quá thiết kế: nếu lỡ đào sâu phải bù lại bằng lớp vật liệu phù hợp (cát, đá dăm đầm chặt).
- Không để đất ướt, nhão ở đáy móng: cần thoát nước kịp thời và thay thế lớp đất đó.
- Đào đến đâu thi công móng đến đó: hạn chế để hố móng mở lâu tránh sạt lở hoặc mưa làm hư hại nền đất.
Những lưu ý quan trọng khi đào đất hố móng
Đảm bảo an toàn lao động
- Lắp đặt rào chắn, biển cảnh báo;
- Hạn chế người không phận sự vào khu vực;
- Đào theo lớp, tránh đào sâu đột ngột;
- Không để máy móc, vật nặng gần mép hố.
Điều kiện thời tiết và đất nền
- Không thi công khi trời mưa lớn, đất yếu dễ trượt;
- Cần phủ bạt che mưa nếu cần.
Bảo vệ công trình lân cận: Nếu gần nhà dân hoặc công trình cũ, cần khảo sát trước và có biện pháp bảo vệ, chống lún nứt.
Tuân thủ thiết kế, kiểm tra thường xuyên
- Kiểm tra cao độ, tim móng, kích thước đáy móng liên tục;
- Kiểm tra chất lượng đất nền sau khi đào (khô, chắc, không bùn lầy…).
Xử lý sự cố thường gặp
- Ngập nước: Bơm thoát nước khẩn cấp;
- Sạt lở: Gia cố ngay, dừng thi công, kiểm tra lại thiết kế;
- Lún nền đất: Báo kỹ sư xử lý, có thể gia cố móng phụ.
Công tác đào đất hố móng là giai đoạn quan trọng đặt nền móng cho toàn bộ công trình. Việc áp dụng đúng biện pháp thi công, lựa chọn thiết bị hợp lý và thực hiện đầy đủ các lưu ý kỹ thuật – an toàn sẽ giúp hạn chế rủi ro và đảm bảo chất lượng công trình. Chủ đầu tư và đơn vị thi công nên phối hợp chặt chẽ với kỹ sư giám sát, tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, và không chủ quan với những chi tiết nhỏ để tránh hậu quả sau này.
